Teoria Rozbitych Założeń

Shattered Assumptions Theory

Teoria opracowana w 1992 roku przez Ronni Janoff-Bulman (profesor  University of Massachusetts)  mówiąca, że doświadczanie  traumatycznych  wydarzeń może zmienić sposób, w jaki człowiek postrzega siebie i świat.
Według profesor Janoff-Bulman każdy człowiek opiera swoją wizję świata na trzech założeniach: świat jest  przyjazny,  świat jest  logiczny  i jestem osobą na tyle  wartościową,  by być godnym szczęśliwego życia. Są to milczące założenia, które stanowią podstawę dobrego samopoczucia każdej osoby. Założenia te dają człowiekowi poczucie względnej nietykalności i bezpieczeństwa, co pozwala mu budzić się każdego ranka i stawiać czoła wyzwaniom dnia.
Świat jest przyjazny  (The world is benevolent) - założenie to dotyczy przyjazności świata jako całości oraz przyjazności generalnej większości ludzi w tym świecie. Głównie odnosi się to do świata i ludzi bliskich człowiekowi, lecz poprzez podświadome generalizowanie przekłada się to na większą populację. Przekonanie to zaczyna się rozwijać już podczas wczesnych relacji dziecka z opiekunami.
Świat jest logiczny  (The world is meaningful) - założenie to dotyczy rozumienia dlaczego zdarzenia się wydarzają i dlaczego przytrafiają się konkretnym ludziom. To świat, w którym można dostrzec zależność między osobą a jej wynikami. Zdarzenie pozytywne lub negatywne ma sens, gdy odpowiada zachowaniu lub charakterowi danej osoby. Dzięki temu świat jest  przewidywalny,  a to, co dzieje się z człowiekiem nie jest przypadkowe. Kiedy złe wydarzenie przytrafia się osobie, która na to nie zasłużyła, jest to postrzegane jako niesprawiedliwe. To założenie, że człowiek dobry, ostrożny, angażujący się we właściwe działania może uniknąć zdarzeń negatywnych. Oczekuje się, że wydarzenia negatywne będą zdarzać się ludziom złym i nieostrożnym. Kiedy zdarzają się one ludziom dobrym, traktowane jest to jako niesprawiedliwość losu. Zdarzenie negatywne, na przykład śmierć bliskiej młodej osoby może obalić podświadome założenie człowieka, że świat jest zrozumiały (logiczny) i sprawiedliwy.
Jestem wartościowy  (The self is worthy) - ostatnie fundamentalne założenie to ocena siebie jako osoby pozytywnej, moralnej i przyzwoitej, a tym samym zasługującej na przychylność losu. To podświadomy mechanizm  ego.  Założenie to utrzymuje w człowieku przekonanie, że ma wpływ i kontrolę nad uzyskiwaniem przez siebie w życiu pozytywnych wyników.
Zgodnie z tą teorią istnieją ekstremalne zdarzenia (traumatyczne), które burzą te poglądy kwestionując i rozbijając założenia człowieka dotyczące świata. Takimi zdarzeniami mogą być nieuzasadnione morderstwo ukochanej osoby, śmierć własnego dziecka, doznanie poważnych obrażeń, fizyczne lub emocjonalne znęcanie się przez innych, a nawet długotrwały brak dochodów. Takie zdarzenia kontrastują z ogólnie pozytywnym i bezpiecznym życiem. Dlatego w takich sytuacjach, rozpad założeń człowieka na temat świata może mieć przebieg traumatyczny.

/ Wikipedia EN/